आन्द्राको क्यान्सर भनेको के हो?
आन्द्राको क्यान्सर अस्ट्रेललयामा क्यान्सरबाट हुने मृत्युको दोस्रो ठुलो कारण हो। यसले पुरूष र मलहला दुवैलाई असर गर्छ र कुनै पलन लक्षण लबना लवकास हुन सक्र्। सुरूमै पत्ता लाग्दा, लगभग सबै बिरामीहरूको सफलतापूवछक उपचार गनछ सलकन्र्। आन्द्राको क्यान्सर पत्ता लगाउन मद्दतको लालग तपाईंले घरमै लर्टो, लन:शुल्क आन्द्राको छानबिन जााँच गनछ सक्नुहुन्र्। यसले तपाईंको जीवन बचाउन सक्र्।
आन्द्राको क्यान्सरको बारेमा
उमेरसँगै आन्द्राको क्यान्सरको जोखिम बढ्दै जान्छ। यो कुनै पारिवारिक इतिहास बिना नै लाग्न सक्छ र कुनै पनि लक्षणहरू नदेखाउन सक्छ।
यो ठुलो आन्द्रा वा दिसाघर (तल्लो पाचन प्रणालीको भागहरू) को कुनै पनि भागमा हुन सक्छ। आन्द्राको क्यान्सर आन्द्राको भित्री पत्रबाट वा आन्द्राको भित्तामा एडेनोमास वा पोलिप्स भनिने साना टुसाहरूबाट बढ्न सक्छ।
यदि यो फेला परेन भने, आन्द्राको क्यान्सर आन्द्राको भित्तो, लिम्फनोड (सेतो रगतको कोषहरू हुने तन्तुहरूमा) (ग्रन्थिहरूमा) र त्यसपछि अन्य अंगहरूमा फैलिन सक्छ।
यदि सुरूमै पत्ता लाग्यो भने, ९०% आन्द्राको क्यान्सरको सफलतापूर्वक उपचार गर्न सकिन्छ। ढिलो नगर्नुहोस्, आजै आफ्नो नि: शुल्क परीक्षण गर्नुहोस्!
के तपाईं ४५ - ७४ वर्षको उमेरको हुनुहुन्छ वा त्यो त्यही उमेरको कसैलाई तपाईंले चिन्नुहुन्छ? यदि त्यसो हो भने, आफ्नो प्रियजनसँग आन्द्राको छानबिन जाँचबारे जानकारी बाढ्नुहोस्, वा थप सहयोगको लागि जी.पी. (GP) लाई सम्पर्क गर्नुहोस्।
आन्द्राको छानबिन परीक्षण
आन्द्राको छानबिन जाँच सरल र नि:शुल्क छ र घरमै गरिन्छ।४५ देखि ४९ वर्ष उमेरका मानिसहरूले अब उनीहरूको पहिलो निःशुल्क आन्द्राको क्यान्सर छानबिन सामग्री (क्यान्सर स्क्रीनिङ किट) मगाएर राष्ट्रिय आन्द्रा क्यान्सर छानबिन कार्यक्रममा सामेल हुन सक्छन्।
५० देखि ७४ वर्षका मानिसहरू जसको छानबिन गर्ने बेला भएको छ उनीहरूले प्रत्येक दुई वर्षमा नि:शुल्क आन्द्राको छानबिन जाँच गरिरहन पाउनेछन्। यदि तपाईंले किट हराउनुभयो वा त्यो प्राप्त गर्नुभएन भने, तपाईंले यहाँबाट पुन: माग गर्न सक्नुहुन्छ (अंग्रेजीमा वेबसाइट: www.ncsr.gov.au/boweltest) वा १३१ ४५० मा टेलिफोन दोभाषे सेवा (टी.आई.एस.) (TIS) लाई फोन गर्नुहोस्। यदि तपाईं ४५ वर्ष भन्दा कम उमेरको हुनुहुन्छ र आन्द्राको क्यान्सरको बारेमा चिन्ता छ भने, तुरून्तै तपाईंको जी.पी. लाई भेट्नुहोस्।
आन्द्राको क्यान्सरको छानबिन जाँचमा दिसामा न्यून रगत परीक्षण (फिकल ओकल्ट ब्लड टेस्ट (एफ.ओ.बी.टी.) (FOBT) गरिन्छ। यो परीक्षणले दिसामा रगतको निसानहरू खोज्छ जुन मानव आँखामा अदृश्य हुन्छन् र त्यो आन्द्राको क्यान्सरको संकेत हुन सक्छ।
आन्द्राको छानबिन जाँच (बावल स्क्रीनिंग टेस्ट) गर्ने बारे
उमेर बढ्दै जाँदा आन्द्राको क्यान्सर हुने सम्भावना बढ्दै जान्छ। आन्द्राको क्यान्सर लक्षण वा पारिवारिक इतिहास बिना नै हुनसक्ने भएकाले नियमित छानबिन महत्त्वपूर्ण छ। आफ्नो परिवारसँग लामो र स्वस्थ जीवन जिउनको लागि, आन्द्राको क्यान्सरको लागि छानबिन जाँच गर्न महत्त्वपूर्ण छ, त्यसैले त्यो गराउनुहोस्। तपाईंले किन जाँच गर्नुपर्छ भन्नेबारे थप जान्नुहोस्।
आन्द्राको क्यान्सरका लक्षणहरू
आन्द्राको क्यान्सर लक्षण बिना नै विकास हुन सक्छ। तर आन्द्राको क्यान्सर भएका धेरै मानिसहरूले केहि संकेत वा लक्षणहरू थाहा पाउँछन् । यसमा निम्न कुरा पर्न सक्छन्:
- तपाईंको दिसामा वा शौचालयको भाँडोमा रगत देखिनु
- तपाईंको शौचालय जाने बानीहरूमा परिवर्तन हुनु जुन ३ हप्ता भन्दा बढीको लागि हट्दैनन्। यसमा पातलो दिसा, गम्भीर कब्जियत र/वा यदि तपाईंलाई सामान्यतया भन्दा धेरै पटक दिसा आउने जस्ता कुरा पर्न सक्छन्
- बिना कारण थकाई लाग्नु वा वजन घट्नु
- पेटको दुखाई
यदि तपाईंलाई यी मध्ये कुनै पनि लक्षणहरू भएको थाहा पाउनु भयोभने, तुरून्तै आफ्नो जी.पी.सँग कुरा गर्नु महत्त्वपूर्ण छ।
कसरी आफ्नो जोखिम कम गर्ने
तपाईंको आन्द्राको क्यान्सरको जोखिम बढाउन सक्ने केहि कुराहरू यी हुन्:
- उमेर
- पारिवारिक इतिहास
- आन्द्रामा जलन हुने रोग (inflammatory bowel disease)
- कमजोर आहार (तथापि, तपाईंको आहार स्वस्थ नै भए पनि तपाईं जोखिममा हुनुहुन्छ र त्यसैले जाँच्नु आवश्यक छ)
- शारीरिक अफुर्तिलोपना
- रक्सी
- मोटोपना
- धुम्रपान
तपाईंले आफ्नो आन्द्राको क्यान्सरको जोखिमलाई निम्नद्वारा कम गर्न सक्नुहुन्छ:
- धुम्रपान छोडेर
- फुर्तिलो भएर
- प्रशस्त मात्रामा ताजा फलफुल र तरकारीको साथ स्वस्थ आहारको आनन्द लिएर
- रातो मासु र प्रशोधित मासु कम खाएर
- रक्सी कम गरेर
- शरीरको स्वस्थ वजन कायम राखेर
यदि मलाई लक्षणहरू देखिए भने के हुन्छ?
तपाईंको उमेर जति नै भए पनि, यदि तपाईंले कुनै संकेत वा लक्षणहरूको अनुभव गर्नुभयो भने सकेसम्म चाँडो आफ्नो जी.पी.सँग यो कुरा राख्नुपर्छ। लक्षणहरूमा दिसा गर्ने बानीहरूमा परिवर्तन हुने, तपाईंको दिसामा रगत देखिने, पेट दुख्ने, बिना कारण थकाई लाग्ने वा तौल घट्ने जस्ता हुन सक्छन्।
यदि आन्द्राको क्यान्सर भएको मेरो पारिवारिक इतिहास छ भने के हुन्छ?
तपाईंको पारिवारीक इतिहासमा आन्द्राको क्यान्सर हुनु भन्नाले यो बुझिन्छ:
- नजिकको आफन्त (आमाबाबु, भाइ, बहिनी वा बच्चा) लाई कम उमेरमा (५५ वर्षभन्दा कम उमेरमा) आन्द्राको क्यान्सर भएको थियो; वा
- तपाईंको परिवारमा एक जना भन्दा बढी नजिकका नातेदारहरूलाई कुनै पनि उमेरमा आन्द्राको क्यान्सर भएको थियो।
आन्द्राको क्यान्सर हुने ७५% भन्दा बढी मानिसहरूको यो रोगको पारिवारिक इतिहास हुँदैन। यदि तपाईंको परिवारमा आन्द्राको क्यान्सरको पारिवारिक इतिहास भए जस्तो लाग्छ भने, आफ्नो जी.पी.सँग कुरा गर्नुहोस्।
थप जानकारीको लागि, राष्ट्रिय आन्द्राको क्यान्सर छानबिन कार्यक्रम (National Bowel Cancer Screening Program) को वेबसाइट मा हेर्नुहोस् वा आफ्नो जी.पी.सँग कुरा गर्नुहोस्।